Over Frans Hals
Wie was de 17de eeuwse schilder Frans Hals?
Grootste verzameling 'Halsen'
Frans Hals is één van de beroemdste en meest vernieuwende Hollandse schilders uit de 17de eeuw. Frans Hals was een vernieuwer en had een bijzonder oog voor de mens. Hij bracht mensen in beeld in een opvallend losse stijl. Zo kregen zijn portretten beweging en levendigheid. Het Frans Hals Museum heeft de grootste verzameling ‘Halsen’ ter wereld: 12 schilderijen waaronder 5 schuttersstukken.
Van Antwerpen naar Haarlem
Frans Hals werd rond 1583 geboren in Antwerpen. Als kleuter verhuisde hij met zijn familie naar Haarlem en kreeg daar zijn opleiding tot schilder. In 1610 startte hij zijn loopbaan als kunstschilder toen hij lid werd van het Haarlemse St.-Lucasgilde – de beroepsvereniging voor kunstenaars. Hij bleef zijn hele leven in Haarlem wonen, trouwde twee keer en kreeg 14 kinderen.
Losse stijl
Frans Hals ontwikkelde een unieke schilderstijl, met losse penseelstreken die je heel duidelijk kunt zien. Zijn stijl viel in de smaak en leverde hem veel opdrachten voor portretten op, zoals van rijke brouwers en koopmannen in Haarlem. Hij schilderde ook drie indrukwekkende groepsportretten van regenten en regentessen van Haarlemse zorginstellingen. Daarnaast maakte niemand meer schuttersstukken dan hij: hij maakte wel vijf monumentale groepsportretten van Haarlemse schutterijen. In de mouw hiernaast kun je de losse penseelstreken van Frans Hals goed herkennen.
Frans Hals schilderde iedereen
Frans Hals maakte ook schilderijen van ‘volkse’ mensen, zoals toneelspelers of visserskinderen. Vaak breeduit lachend. Lachen met open mond werd in Frans Hals’ tijd niet altijd netjes gevonden. Daarom zie je rijke mensen nooit uitbundig lachen op een portret. Maar kinderen of mensen van minder rijke komaf wisten niet beter, zo werd toen gedacht. Zij konden dus wel schaterend geportretteerd worden. Frans Hals moet zich gerealiseerd hebben dat zijn typische penseelstreek hier heel geschikt voor was. Dit type schilderijen – ‘tronies’ genoemd – waren erg populair in die tijd. Frans Hals moet dus verwacht hebben dat hij er geld mee kon verdienen. Hij maakte overigens portretten in opdracht en de schilderijen zoals hierboven beschreven voor de vrije verkoop.
Oudemannenhuis
Frans Hals kreeg goed betaald voor zijn werk, maar had toch vaak schulden. Hals had voortdurend veelal kleinere schulden bij bakkers, slagers en andere winkeliers. Hij kocht kennelijk vaak op de pof en betaalde niet op tijd terug. Hij loste z’n schulden meestal wel weer af. Maar heel af en toe moest er een notaris aan te pas komen, weten we uit archieven. Hals had geen enorme schulden en geen gokschulden. Toch vreemd dat hij schulden had: hij moet toch wel goed verdiend hebben aan zijn kunst.
In de laatste jaren van zijn leven ontving hij steun van de stad in de vorm van een pensioen, dat is er bijzonder en laat hoe belangrijk Haarlem de schilder vond. Toch kreeg hij ook toen nog grote opdrachten. Zo maakte hij rond zijn 80ste twee groepsportretten van de regenten en regentessen van het Oudemannenhuis. Dat Oudemannenhuis is nu het Frans Hals Museum. Frans Hals overleed in 1666 en werd ongeveer 83 jaar oud.
Frans Hals en moderne kunstenaars
In de late 19de eeuw raakten schilders als Manet en Monet gefascineerd door Frans Hals’ losse schilderstijl. Ze kwamen zijn doeken in Haarlem bewonderen. Ook nu nog weten zijn losse streken het publiek en andere kunstenaars te verrassen en te inspireren.
“Wat is het een genot zo’n Frans Hals te zien, wat is het heel anders dan de schilderijen […] waar zorgvuldig alles op dezelfde wijze is gladgestreken”
Ook Vincent van Gogh was gegrepen door Frans Hals.
