dinsdag 18 februari 2025
In een tijd waarin sommigen zich meer willen onttrekken aan de alledaagse realiteit brengt het Frans Hals Museum Uitgaan is thuiskomen. Hierin toont het Frans Hals Museum een unieke combinatie van toonaangevende kunstenaars van de 17de eeuw tot nu. De kunstwerken laten het verlangen naar een andere wereld zien, los van het dagelijkse. Samen feesten, praten, flirten en dansen. Zoals drinken bij een herberg. Dansen in een club of op een dorpsfeest. Een nachtelijke ‘slooptocht’ door de stad. En uren blijven zitten in het café, waar de nacht nog langer werd door de uitvinding van het elektrisch licht aan het einde van de 19de eeuw.
Jezelf kunnen zijn
De nacht bevrijdt je van de regels en verwachtingen van overdag. Grenzen tussen wat wel en niet kan, vervagen. De nacht draagt de belofte van avontuur in zich. Wie weet wat er kan gebeuren? In het donker komen we samen, op zoek naar gelijkgestemden. Daar kun je jezelf zijn. Als je je thuis voelt, is uitgaan thuiskomen. “Over heel de wereld fungeert uitgaan als toevluchtsoord, als ruimte voor vrijheid en verbondenheid, en als voedingsbodem voor experiment en zelfexpressie. In de nacht vind je voorlopers van fenomenen en culturen die overdag (nog) geen plek hebben. Het nachtleven is een onmisbare ruimte voor verschillende gemeenschappen wereldwijd.” Manique Hendricks, conservator hedendaagse kunst.
Unieke combinatie van toonaangevende kunstenaars van de 17de eeuw tot nu
In Uitgaan is thuiskomen toont het Frans Hals Museum een unieke combinatie aan kunst van de 17de eeuw tot nu van toonaangevende kunstenaars zoals Buitenpartij met musicerend en dansend gezelschap van Dirck Hals uit ca. 1630, Kleedkamer van Ferdinand Erfmann uit 1928 en Hooley van kunstenaarscollectief Kimberly Clark uit 2007. Dirck Hals, de broer van Frans Hals, maakte veel schilderijen van rijke jongeren die een feestje vieren. Zijn personages maken muziek, dansen en flirten en zijn volgens de allerlaatste mode gekleed – heel kleurrijk en heel kostbaar. In zijn jeugd trad Ferdinand Erfmann op als acrobaat. Later schilderde hij vaak het uitgaansleven en de theaterwereld. Zijn persoonlijke leven en de kunst vielen samen. Schilderen deed hij vooral ’s nachts, vaak in vrouwenkleding en met make-up. “Acrobatisch transvestietdom” noemde hij dit zelf. Als een wervelstorm trekt kunstenaarscollectief Kimberly Clark ’s nachts door de straten van Rotterdam – misschien onderweg van de club naar huis? Drinkend, rokend, klimmend en slopend zoeken ze de grenzen op. In de nacht gelden andere regels dan overdag. ‘Hooley’ – dat verwijst naar 'hooligan-gedrag' – speelt met het idee dat men dit soort escapades gewend is van mannen, maar niet van vrouwen.
Identificatie van voorheen onbekende dame door Charley Toorop
In de collectiepresentatie van het Frans Hals Museum is, naast topstukken van Else Berg, Frans Hals, Isaac Israels, Sarah Lucas en anderen ook het werk van Charley Toorop met een voorheen onbekende dame te zien. Lang was de identiteit van de vrouw op dit portret onbekend. Inmiddels is duidelijk dat zij waarschijnlijk Annie Oud-Dinaux (1893-1990) is. In 1928 werkte Charley Toorop samen met Annies echtgenoot Jacobus Johannes Pieter Oud aan een tentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Als architect was Oud aangesloten bij kunstbeweging De Stijl. Na zijn overlijden beheerde Annie Oud-Dinaux zijn archief en nalatenschap. Mede dankzij haar inzet is De Stijl nu wereldberoemd. De ontdekking van de identiteit van de geportretteerde als Annie Oud-Dinaux is gedaan door Wessel Krul, emeritus hoogleraar moderne kunst- en cultuurgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Eind 2025 verschijnt een nieuwe biografie van Charley Toorop van zijn hand. De ontdekking vormt onderdeel van zijn vooronderzoek voor dit boek. Charley Toorop. Een schildersleven verschijnt bij uitgeverij Boom in Amsterdam.
Portret van jonge vrouw door Else Berg geschonken aan Frans Hals Museum
In 1913 maakte Else Berg met haar partner Mommie Schwarz een rondreis door Italië, waar ze deze jonge vrouw schilderde. Terug in Amsterdam, beschreven recensenten haar schilderijen van deze reis als ‘ultramoderne verschijningen’. Het langgerekte gezicht en de amandelvormige ogen van de vrouw in dit portret doen denken aan de schilderijen van de Italiaanse kunstenaar Amadeo Modigliani. Grote kans dat Berg zijn werk heeft gezien – tijdens haar verblijf in Italië of al eerder in Parijs. Het portret is in het voorjaar van dit jaar aan het Frans Hals Museum geschonken door een particuliere schenker uit Zuid-Afrika. In overleg en met toestemming van de nazaten en erven van Else Berg, de van oorsprong Duits-Poolse en Joodse kunstenaar die in 1942 in Auschwitz door het Naziregime is vermoord.
